Բյուջեի հավելուրդը տնտեսության զարգացման խոչընդոտ

Դեռևս սեպտեմբերին Կառավարությունը փաստում էր, որ ՀՀ պետական բյուջեն այս տարվա ինն ամիսների ընթացքում հավելուրդ է ապահովել, որը կազմել է 75.8 մլրդ դրամ, նախատեսված 9.5 մլրդի փոխարեն: Սակայն մի շարք տնտեսագետներ պնդում են, որ հավելուրդի նման մեծ թիվը կարող է տնտեսական աճի դանդաղեցման պատճառներից մեկը լինել:

Բյուջեի նման հավելուրդը պայմանավորված է ավելացված արժեքի հարկի աճով` 2013 թվականից օրենսդրական փոփոխության հետևանքով գանձվող պարտադիր սոցիալական վճարների և եկամտահարկի փոխարեն մեկ եկամտահարկի տեսքով գանձում կատարելու, 2012 թվականից նոր ավելացված հարկատեսակի` շրջանառության հարկի շնորհիվ և մի շարք ծրագրերի կասեցման պատճառով: Նոր հարկատեսակը որքան էլ որ պետբյուջե մուտք գործող գումարների մեծ թիվ է ապահովել, սակայն այդ կերպ միջին և փոքր բիզնեսին մեծ հարված է հասցվել: Ըստ ոլորտի ներկայացուցիչների` շրջանառության հարկն ավելի մեծ գումարի գանձում է ենթադրում, քան ավելացված արժեքի հարկը:

Գոյացած հավելուրդը դառնում է առևտրային բանկերի կապիտալ և սառեցվում, այնինչ այդ միջոցների տնտեսության մեջ ներդրումը կարող է տնտեսական աճ ապահովել, հակառակ դեպքում կարող է խիստ նվազել տնտեսական ակտիվությունը, որը տնտեսության զարգացման կարևոր ցուցանիշ է: Այսօր տնտեսական ակտիվության նվազման միտում արդեն իսկ կարելի է նկատել: 

Ըստ ՀՀ Վիճակագրական ծառայության հրապարակած տվյալների` այս տարի հունվարից հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում տնտեսության ակտիվության ցուցանիշը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 3,4% -ով, այնինչ 2012 թվականի հունվար-հոկտեմբեր ամիսների աճն արդեն 2011 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ եղել է երկու անգամ ավելի մեծ` 7,2%: Նման բացասական ցուցանիշի արդյունքում այս տարվա ՀՀ տնտեսական աճը միանշանակ չի կազմի խոստացված 6.2%-ը:

Տնտեսագետ Գոռ Գևորգյանի կարծքիով բյուջեի հավելուրդը նման ցուցանիշի է հասցվել աշխատավարձերի բարձրացման համար: Նշենք, որ սպառողական գների ինդեքսն այս տարվա հունվար-հոկտեմբերին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ կազմել է 5,7 %, իսկ միջին աշխատավարձի աճը ընդամենը` 4,3%, այսինքն այս տարվա միջին աշխատավարձի բարձրացումն սպառողական գների ինդեքսի աճին համապատասխան չէ:

Այս ամենից ելնենով ՀՀ կառավարությունը պարտավոր է վերանայել դրամավարկային որդեգրած քաղաքականությունը, քանի որ տնտեսությունից քաշել ռեսուրսները, հավելուրդ ապահովել և դրանով աշխատավարձ բարձրացնելը, կարող է տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի նվազման բերել, ինչն արդեն տեղի է ունենում:

Աղբյուր` normitq.am                                                                                             Արմեն Մխեյան